Chùa Trăm Gian

Chùa Trăm Gian – Ngôi Cổ Tự Nghìn Năm Tuổi Giữa Lòng Xứ Đoài

Chùa Trăm Gian, hay còn được biết đến với tên gọi chùa Quảng Nghiêm hoặc chùa Tiên Lữ, là một cổ tự nghìn năm tuổi tọa lạc trên một ngọn đồi cao khoảng 50m tại thôn Tiên Lữ, xã Tiên Phương, huyện Chương Mỹ, Hà Nội. Nằm trong số “tứ đại danh thắng của xứ Đoài” cùng với chùa Trầm, chùa Thầy và chùa Tây Phương, chùa Trăm Gian không chỉ là một công trình kiến trúc Phật giáo độc đáo mà còn là nơi lưu giữ nhiều hiện vật quý giá, mang đậm giá trị lịch sử và nghệ thuật cao.

Với những người yêu thích sự bình yên và muốn tạm gác lại nhịp sống hối hả, chùa Trầm và chùa Trăm Gian (thuộc huyện Chương Mỹ, Hà Nội) là những điểm du lịch tâm linh hấp dẫn vào dịp cuối tuần. Từ chùa Trầm, chỉ cần đi dọc Quốc lộ 6 khoảng 5km là đến chùa Trăm Gian. Một chuyến đi 1-2 ngày cuối tuần tới hai ngôi chùa này không chỉ giúp du khách chiêm bái, lễ Phật mà còn được hòa mình vào thiên nhiên, thư thái trong khung cảnh sơn thủy hữu tình của vùng thôn quê, tránh xa sự ồn ào nơi đô thị.

Lịch Sử và Kiến Trúc Chùa Trăm Gian

Chùa Trăm Gian được khởi công xây dựng từ thời Lý Cao Tông, niên hiệu Trinh Phù thứ 10 (năm 1185). Ngôi chùa gắn liền với truyền thuyết về Đức Thánh Bối, một hòa thượng tài ba quê ở Bối Khê, người đã tu hành và có nhiều phép lạ tại đây vào thời nhà Trần. Sau khi ngài viên tịch, dân làng đã xây tháp để giữ gìn hài cốt và tôn gọi là Đức Thánh Bối. Ngôi chùa lớn với quy mô như hiện nay đã trải qua nhiều lần trùng tu và xây dựng thêm qua các thời kỳ.

Tên gọi “Chùa Trăm Gian” xuất phát từ cách tính cứ 4 góc cột là một “gian”, và tổng cộng chùa có 104 gian, chia thành 3 cụm kiến trúc chính. Chùa được coi là một di sản kiến trúc Phật giáo độc đáo của Việt Nam.

Khám Phá Quần Thể Kiến Trúc Chùa Trăm Gian

Để chiêm bái và thưởng thức trọn vẹn vẻ đẹp của chùa, du khách nên tham quan theo từng cụm kiến trúc:

• Cụm thứ nhất: Ngay từ cổng chùa, du khách sẽ được chiêm ngưỡng cầu thang đá rộng lớn với hai tượng rồng đá cổ oai nghiêm và hàng cây xanh mát. Tiếp đó là bốn cột trụ và hai quán, xưa kia là nơi diễn ra các trò đánh cờ người trong lễ hội. Bên cạnh đó là nhà Giá Ngự nhìn ra hồ sen, nơi đặt kiệu Đức Thánh và xem múa rối nước, tạo nên lối kiến trúc “tiền thủy hậu sơn” độc đáo.

• Cụm thứ hai: Cách cụm thứ nhất khoảng 100 bậc thang là tòa gác chuông hai tầng tám mái, được dựng vào năm 1693 (niên hiệu Chính Hòa, đời Lê Hy Tông). Đây là một công trình kiến trúc có giá trị nghệ thuật cao, với các ván bằng chạm hình mây hoa tinh xảo. Tầng 2 của gác chuông treo một quả chuông đồng lớn cao 1,1m, đường kính 0,6m, được đúc năm 1794 (thời Tây Sơn). Đứng trên gác chuông, du khách có thể phóng tầm mắt bao quát toàn bộ khung cảnh yên bình xung quanh chùa.

• Cụm thứ ba: Vượt qua 25 bậc đá xanh hình rồng mây và thêm 9 bậc đá nữa, du khách sẽ đến cụm chùa chính, bao gồm nhà bái đường, tòa thiêu hương và thượng điện. Gian giữa của thượng điện có một bệ bằng đất nung đỏ lớn, trang trí cầu kỳ hình đài sen, hoa cỏ, muông thú. Chùa Trăm Gian còn lưu giữ 153 pho tượng, hầu hết bằng gỗ, một số ít bằng đất nung. Đặc biệt quý là tượng Tuyết Sơn (minh họa thời kỳ khổ hạnh của Đức Thích Ca Mâu Ni) và tượng Quan Thế Âm Bồ Tát. Ngoài ra, trong chùa còn có nhiều bia đá, hoành phi, câu đối, và đặc biệt là bốn bức tranh cổ “Thập Điện Diêm Vương” nghìn năm tuổi.

Đến Chùa Trăm Gian Bằng Cách Nào?

Chùa Trăm Gian cách trung tâm Hà Nội khoảng 20km. Du khách có thể di chuyển bằng xe máy hoặc ô tô cá nhân theo Quốc lộ 6 đến thị trấn Chúc Sơn, sau đó đi men theo núi Sở khoảng 3km là đến chùa. Ngoài ra, có thể lựa chọn xe buýt với hai tuyến 57 (Nam Thăng Long – Khu công nghiệp Phú Nghĩa) và 72 (Bến xe Yên Nghĩa – Xuân Mai), có bến xuống cách chùa Trăm Gian khoảng 200m đi bộ.

Những Lưu Ý Khi Thăm Chùa Trăm Gian

Để chuyến đi được thuận lợi và trọn vẹn, du khách nên lưu ý một số điều sau:

• Trang phục: Mặc kín đáo, lịch sự. Tránh mặc váy, quần ngắn hoặc các trang phục hở hang.
• Đi lại: Đi lại nhẹ nhàng, nói khẽ, không gây ồn ào. Khi qua cổng Tam Quan, nên đi vào bằng cửa bên phải và đi ra bằng cửa bên trái, tránh đi cửa chính giữa.
• Chiêm bái: Khấn Phật trong tâm chứ không cần khấn to thành tiếng. Không chạm tay, sờ vào các tượng, tranh tại chùa. Không tự ý gõ chuông chùa.
• Sắm lễ: Nên sắm lễ thanh tịnh như hương, hoa quả, chè, nến, đồ ăn chay. Không dâng đồ mặn. Chỉ nên thắp hương tại đỉnh đặt bên ngoài, hạn chế thắp hương bên trong điện để tránh ám khói và bảo vệ hiện trạng tượng Phật.
• Giày dép: Chọn giày êm ái như giày vải, giày thể thao để thuận tiện cho việc leo các bậc thang.

Chùa Trăm Gian không chỉ là một di sản độc đáo mà còn là niềm tự hào của người dân huyện Chương Mỹ. Hàng năm, chùa thu hút hàng trăm nghìn lượt du khách đến tham quan, chiêm bái. Với những giá trị lịch sử và kiến trúc to lớn, chùa Trăm Gian đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia. Hy vọng với quy hoạch chuỗi du lịch tâm linh chùa Trầm và chùa Trăm Gian cùng việc đầu tư đồng bộ hệ thống hạ tầng, lượng du khách đến với ngôi cổ tự này sẽ ngày càng tăng cao, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội địa phương.

Câu hỏi thường gặp về Chùa Trăm Gian

1. Đường lên chùa Trăm Gian có dễ đi không? Tôi có con nhỏ và người già đi cùng thì có khó khăn gì không?

Đường lên chùa Trăm Gian có khá nhiều bậc thang đá và dốc. Với người già và trẻ nhỏ, việc di chuyển có thể hơi khó khăn và cần thời gian nghỉ ngơi giữa chừng. Bạn nên chuẩn bị giày dép thoải mái và cân nhắc sức khỏe của người đi cùng.

2. Chùa Trăm Gian có thu vé vào cửa không?

Chùa Trăm Gian mở cửa tự do cho du khách tham quan và chiêm bái, không thu vé vào cửa. Du khách có thể đóng góp tùy tâm vào các hòm công đức trong chùa.

3. Tôi có thể mua đồ lưu niệm hoặc ăn uống tại chùa không?

Khu vực chùa chủ yếu là nơi thờ tự nên không có các cửa hàng bán đồ lưu niệm lớn. Xung quanh chùa có một số quán ăn nhỏ phục vụ đồ ăn đơn giản. Bạn nên chuẩn bị đồ ăn nhẹ và nước uống nếu có nhu cầu.

4. Chùa Trăm Gian có hướng dẫn viên không? Làm sao để tìm hiểu kỹ hơn về chùa?

Chùa không có đội ngũ hướng dẫn viên chuyên nghiệp. Để tìm hiểu kỹ hơn, bạn có thể đọc trước các thông tin về lịch sử, kiến trúc của chùa trên internet hoặc các tài liệu liên quan trước chuyến đi. Nếu có thể, bạn nên đi cùng người có kiến thức về văn hóa Phật giáo để có những giải thích chi tiết hơn.

5. Có lưu ý gì về trang phục khi đến chùa Trăm Gian không?

Khi đến chùa, bạn nên mặc trang phục lịch sự, kín đáo. Tránh mặc váy, quần ngắn, áo hở vai hoặc quá gợi cảm để thể hiện sự tôn trọng đối với không gian linh thiêng.